เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
หน่วยที่
1
หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
จุดประสงค์
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
หน่วยที่ 1 หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
1.1 จุดประสงค์
1) เพื่อศึกษาและทำความเข้าใจในความหมาย
ความสำคัญของหลักสูตร
2) เพื่อศึกษากระบวนการพัฒนาหลักสูตร
3)
ฝึกการวิเคราะห์ความสอดคล้องของวิสัยทัศน์ หลักการ
จุดประสงค์ตลอดจนองค์ประกอบอื่นๆของหลักสูตร
4) เพื่อวิเคราะห์มาตรฐาน ตัวชี้วัดและสาระของหลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษาตลอดจนปัญหาการใช้หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
5) นำเสนอผลการวิเคราะห์มาตรฐาน ตัวชี้วัดและสาระของหลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษาตลอดจนปัญหาการใช้หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
สาระสำคัญ
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
หน่วยที่ 1 หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
1.2 สาระสำคัญ
ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ให้ประสบความสำเร็จนั้น ผู้สอนจำเป็นต้องทำความเข้าในวิสัยทัศน์
หลักการและเป้าหมายของหลักสูตรเป็นอย่างดี
และนำสิ่งเหล่านี้ไปใช้เป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ อนึ่ง
หลักสูตรจะไม่มีความหมายใด ๆ
หากผู้มีหน้าที่จัดการศึกษาปล่อยไว้ให้เป็นเพียงข้อความอยู่ในคู่มือหลักสูตร
กิจกรรมการเรียนการสอนจะเกดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อมีการำนำหลักสูตรไปใช้และหลักสูตรนั้นไมใช่สูตรสำเร็จที่จะนำไปใช้ได้ทันที
ผู้ใช้จะต้องดำเนินการตามขั้นตอนและวิธีการ
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
เนื้อหา
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
หน่วยที่ 1 หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
1.3
เนื้อหา
1.3.1 ความหมายและความสำคัญของวิทยาศาสตร์
หลักสูตร หมายถึงมวลประสบการณ์ความรู้ต่าง ๆ
ที่จัดให้ผู้เรียนทั้งในและนอกห้องเรียน ซึ่งมีลักษณะเป็นกิจกรรม โครงการหรือแผน
เพื่อเป็นแนวทางในการจัดการเรียนการสอนให้ผู้เรียนได้พัฒนาและมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ได้กำหนดไว้
หลักสูตรมีความสำคัญในการจัดการศึกษาทุกระดับ เปรียบเสมือนเข็มทิศในการจัดการศึกษา ดังนี้
1) ระดับประเทศ
เป็นการชี้ให้เห็นถึงแนวทางการจัดการศึกษาโดยภาพและเป็นตัวบ่งชี้ให้เห็นแนวโน้มสังคมกับการจัดการศึกษาในอนาคต
2)
ระดับสถานศึกษา
ซึ่งนับได้ว่าหลักสูตรเป็นหัวใจและจุดเด่นของการจัดการ
เรียนการสอนในสถานศึกษานั้น ๆ
3)
ระดับห้องเรียนซึ่งมีความสำคัญต่อการนำไปสู่การปฏิบัติ
เพื่อจัดการเรียนรู้
ที่เกิดกับผู้เรียนโดยตรง
โดยมีรายละเอียดและเอกสารประกอบที่กำหนดแนวทางว่าจะสอนใคร เรื่องใด เพื่ออะไร
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
1.3.2 การพัฒนาหลักสูตร
การพัฒนาหลักสูตรจึงมีความหมายใน
2 ลักษณะ คือ การทำหลักสูตรที่มีอยู่แล้วให้ดีขึ้น
หรือสมบูรณ์ขึ้น กับการสร้างหลักสูตรขึ้นมาใหม่
โดยไม่มีหลักสูตรเดิมเป็นพื้นฐานเลย
สาเหตุหลักของการพัฒนาหลักสูตร
คือ ความล้าสมัยของหลักสูตร
ที่ไม่สามารถพัฒนาคนให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างปกติในสภาพแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไปทั้งสภาพสังคม เศรษฐกิจ และการเปลี่ยนแปลงของโลกได้
การพัฒนาหลักสูตรจึงมีความหมายอยู่
2 นัย กล่าวคือ
1)
เป็นการพัฒนาหลักสูตรเดิมที่มีอยู่ให้มีขีดความสามารถสูงขึ้น ดีขึ้น
2)
เป็นการจัดทำหรือสร้างหลักสูตรขึ้นใหม่ ตามความต้องการใหม่
ดังนั้น การพัฒนาหลักสูตร จึงหมายถึง การท
าหลักสูตรเดิมที่ใช้อยู่ ให้มีคุณภาพมีความเหมาะสมมากขึ้น
หรือเป็นการสร้างหลักสูตรขึ้นมาใหม่ตามความต้องการของสังคมในขณะนั้น
ทั้งนี้ หลักสูตรโดยทั่วไป มักจะมีองค์ประกอบสำคัญดังนี้
1) จุดมุ่งหมายของหลักสูตร
(Curriculum Aims) หมายถึง
ความตั้งใจหรือความคาดหวังที่ต้องการให้เกิดขึ้นในตัวผู้ที่จะผ่านหลักสูตร จุดมุ่งหมายของหลักสูตรมีความสำคัญเพราะเป็นตัวกำหนดทิศทางและขอบเขตในการให้การศึกษาแก่ผู้เรียน
2) เนื้อหา (Content) หมายถึง
เนื้อหาประสบการณ์การเรียนรู้ต่าง ๆ
ที่คาดว่าจะช่วยให้ผู้เรียนพัฒนาไปสู่จุดมุ่งหมายที่กำหนดไว้ โดยดำเนินการตั้งแต่การเลือกเนื้อหาและประสบการณ์การเรียงลำดับเนื้อหาสาระ
พร้อมทั้งการกำหนดเวลาเรียนที่เหมะสม
3) การนำหลักสูตรไปใช้ (Curriculum Implementation) หมายถึง
การนำหลักสูตรไปสู่การปฏิวัติ ซึ่งประกอบด้วยกิจกรรมต่าง ๆ (การจัดทำวัสดุหลักสูตร ได้แก่ คู่มือครู เอกสารหลักสูตร แผนการสอน
และแบบเรียน ฯลฯ), การจัดเตรียมความพร้อมด้านบุคลากรและสิ่งแวดล้อม
(การจัดโต๊ะเก้าอี้ ห้องเรียน วัสดุอุปกรณ์ในการเรียน
จำนวนครูและสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ), การดำเนินการสอน
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
4) การประเมินผลหลักสูตร (Evaluation) หมายถึง
การหาคำตอบว่า หลักสูตรสัมฤทธิผลตามที่กำหนดไว้ในจุดมุ่งหมายหรือไม่มากน้อยเพียงใดและอะไรเป็นสาเหตุ
อนึ่ง กระบวนการพัฒนาหลักสูตร
ประกอบด้วยกระบวนการ 6 ขั้นตอน
ซึ่งสรุปได้ดังนี้
1) การวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐาน คือ
ข้อมูลทางด้านความต้องการ ความจำเป็น
และปัญหาทางสังคม เศรษฐกิจ
การเมืองและการปกครอง ตลอดจนนโยบายทางการศึกษาของรัฐ ข้อมูลทางด้านจิตวิทยา
ปรัชญาการศึกษา ความต้องการของผู้เรียน ตลอดจนวิเคราะห์หลักสูตรเดิม เพื่อพิจารณาข้อบกพร่องที่ควรปรับปรุงแก้ไข
2) การกำหนดจุดมุ่งหมายของหลักสูตร คณะกรรมการดำเนินงานจะต้อง
ร่วมกันพิจารณากำหนดจุดมุ่งหมายของหลักสูตรให้สอดคล้องกับข้อมูลพื้นฐาน
โดยจุดมุ่งหมายของหลักสูตรจะระบุคุณสมบัติของผู้ที่จบหลักสูตรนั้นๆ
มุ่งพัฒนาผู้เรียนทั้ง 3 ด้าน คือ พุทธิพิสัย
จิตพิสัย และทักษะพิสัย โดยกำหนดทั้งจุดมุ่งหมายทั่วไป
และจุดมุ่งหมายเฉพาะแต่ละรายวิชา ซึ่งจะเน้นการปฏิบัติมากขึ้น
โดยคำนึงถึงพัฒนาการทางร่างกาย และจิตใจ ตลอดจนปลูกฝังนิสัยที่ดีงาม
เพื่อให้เป็นพลเมืองดีของชาติ
3) การกำหนดเนื้อหาและประสบการณ์การเรียนรู้ หลังจากได้กำหนด
จุดมุ่งหมายของหลักสูตรแล้ว
ก็ถึงขั้นการเลือกสาระความรู้ต่างๆ
ที่จะนำไปสู่การพัฒนาผู้เรียนให้เป็นไปตามจุดมุ่งหมายที่กำหนดไว้
เพื่อความสมบูรณ์ให้ได้วิชาความรู้ที่ถูกต้องเหมาะสม
กระบวนการขั้นนี้จึงครอบคลุมถึงการคัดเลือกเนื้อหาวิชาแล้วพิจารณาจัดลำดับเนื้อหาเหล่านั้นว่า
เนื้อหาสาระใดควรเป็นพื้นฐานของเนื้อหาใดบ้าง ควรให้เรียนอะไรก่อนอะไรหลัง
แล้วแก้ไขเนื้อหาที่ถูกต้องสมบูรณ์ทั้งแง่สาระและการจัดลำดับที่เหมาะสม
ตามหลักจิตวิทยาการเรียนรู้
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
4) การนำหลักสูตรไปใช้ เป็นขั้นของการแปลงหลักสูตรไปสู่การสอน ซึ่งเป็น
ขั้นตอนที่มีความ
สำคัญและเกี่ยวข้องกับครูผู้สอน หลักสูตรจะประสบผลสำเร็จ
มีประสิทธิภาพนั้นขึ้นอยู่กับ
ผู้บริหารโรงเรียน
และครูผู้สอนจะต้องศึกษาทำความเข้าใจ และมีความชำนาญในการใช้หลักสูตร
ซึ่งครอบคลุมถึงการเตรียมการสอน การจัดการเรียนการสอน การจัดสภาพแวดล้อมต่างๆ
ภายในโรงเรียนเพื่อ
เสริมหลักสูตร
การนิเทศการศึกษา และการบริหารการบริการหลักสูตร ฯลฯ นอกจากนี้ในขั้นนี้ยังครอบคลุมถึงการนำหลักสูตรไปทดลองใช้ก่อนนำไปเผยแพร่ด้วย
5) การประเมินผลหลักสูตร เป็นการประเมินสัมฤทธิ์ผลของหลักสูตรว่าเมื่อได้
หลักสูตรไปใช้แล้วนั้นผู้ที่จบหลักสูตรนั้นๆ
ไปแล้ว มีคุณสมบัติ มีความรู้ความสามารถตามที่หลักสูตรกำหนดไว้หรือไม่ นอกจากนี้ การประเมินหลักสูตรจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการปรับปรุงหลักสูตรให้มีคุณค่าสูงขึ้น
อันเป็นผลในการนำหลักสูตรไปสู่ความสำเร็จตามเป้าหมายที่วางไว้
การประเมินหลักสูตรควรทำให้ครอบคลุมระบบหลักสูตรทั้งหมด
และควรจะประเมินให้ต่อเนื่องกัน ดังนั้นการประเมินหลักสูตร จึงประกอบด้วยการประเมินสิ่งต่อไปนี้
5.1)
การประเมินเอกสารหลักสูตร เป็นการตรวจสอบคุณภาพของหลักสูตร
ว่ามีความเหมาะสมดี และถูกต้องตามหลักการพัฒนาหลักสูตรเพียงใด
หากมีสิ่งใดบกพร่องก็จะได้ดำเนินการปรับปรุงแก้ไขก่อนจะได้นำไปประกาศใช้ในโอกาสต่อไป
5.2) การประเมินการใช้หลักสูตร
เป็นการตรวจสอบว่าหลักสูตร สามารถนำไปใช้ได้ดีในสถานการณ์จริงเพียงใด
มีส่วนไหนที่เป็นอุปสรรคต่อการใช้หลักสูตร
โดยมากหากพบข้อบกพร่องในระหว่างการใช้หลักสูตรก็มักได้รับการแก้ไขโดยทันที เพื่อให้การใช้หลักสูตรเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
5.3) การประเมินสัมฤทธิผลของหลักสูตร
โดยทั่วไปจะดำเนินการหลังจากได้มีผู้สำเร็จการศึกษาจากหลักสูตรไปแล้ว
การประเมินหลักสูตร ในลักษณะนี้มักจะทำการติดตามความก้าวหน้าของผู้สำเร็จการศึกษาว่าสามารถประสบความสำเร็จในการทำงานเพียงใด
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
5.4) การประเมินระบบหลักสูตร
เป็นการประเมินหลักสูตรในลักษณะที่มีความสมบูรณ์และสลับซับซ้อนมาก กล่าวคือ
การประเมินระบบหลักสูตรจะมีความเกี่ยวข้องกับ
องค์ประกอบอื่น
ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับหลักสูตรด้วย เช่น ทรัพยากรที่ต้องใช้
ความสัมพันธ์ของระบบหลักสูตร กับระบบบริหาร โรงเรียน ระบบการจัดการเรียนการสอน
และระบบการวัดและประเมินผลการเรียนการสอน เป็นต้น
6)
การปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหลักสูตร เป็นขั้นตอนที่เกิดขึ้นหลังจากได้ผ่าน
กระบวนการประเมินผลหลักสูตรแล้ว
ซึ่งเมื่อมีการใช้หลักสูตรไประยะหนึ่งอาจจะมีการเปลี่ยนแปลงทางสภาวะแวดล้อมและสังคม
จนทำให้หลักสูตรขาดความเหมาะสม
จำเป็นต้องมีการปรับปรุงแก้ไขให้เหมาะสมกับสภาวะแวดล้อมที่เปลี่ยนไป
จากขั้นตอนดังกล่าวจะเห็นได้ว่า
กระบวนการพัฒนาหลักสูตรนั้นจำเป็นต้องใช้ระยะ
เวลาในการดำเนินการมากขึ้นอยู่กับการเปลี่ยนแปลงและปรับปรุงใหม่ว่ามีการเปลี่ยนแปลงมากน้อยเพียง
ใด ซึ่งส่วนใหญ่แล้วการพัฒนาหลักสูตรจะต้องใช้เวลาเป็นปีขึ้นไปในการเตรียมการ
และการดำเนินงานจำเป็นต้องใช้กำลังคน และงบประมาณมากพอ สมควร
เพื่อจะให้ได้หลักสูตรที่ดีมีประสิทธิภาพอันจะส่งผลในการพัฒนาเยาวชนของชาติต่อไป
อย่างไรก็ตาม ในการพัฒนาหลักสูตร มีปัญหามากมาย พอสรุปได้ดังนี้
1)
ปัญหาขาดครูที่มีคุณสมบัติเหมาะสม
2)
ปัญหาการไม่ยอมรับและไม่เปลี่ยนแปลงบทบาทการอสนของครูตามแนว
หลักสูตร
3)
ปัญหาการจัดอบรมครู
4) ศูนย์การพัฒนาหลักสูตร ไม่เข้าใจบทบาทหน้าที่ของตน
5) ขาดการประสานงานหน้าที่ดีระหว่างหน่วยงานต่างๆ
6) ผู้บริหารต่าง ๆ
ไม่สนใจเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงหลักสูตร
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
1.3.3 แนวโน้มการพัฒนาหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน
ท่ามกลางพลวัตรของสังคมในปัจจุบันบวกกับกระแสแนวโน้มที่จะมาถึงนี้
การศึกษาไทย
จะดำเนินยุทธศาสตร์เดิมๆ อีกไม่ได้ นั่นหมายความว่า
สังคมไทยกำลังต้องการนโยบายและยุทธศาสตร์ทางการศึกษาแบบมุ่งอนาคต แนวโน้มการจัดการศึกษาในอนาคตที่หลายประเทศให้ความสำคัญ
มักจะเน้นไปที่รูปแบบการจัดการศึกษาเพื่อตอบสนองต่อกระแสโลกาภิวัตน์
และเศรษฐกิจการแข่ง ขัน รวมไปถึงแนวโน้มการเป็นเศรษฐกิจฐานความรู้ (knowledge-based economy) แต่สำหรับประเทศไทยยัง “คลุมเครือ” เพราะอยู่ระหว่างเลือกว่าจะเดินหน้าหรือถอยหลัง
เริ่มจากปัญหาการสอนที่มีช่องว่างระหว่างทักษะกระบวนการคิด
และทักษะวุฒิทางอารมณ์ยังไม่มีคุณภาพ
ด้วยสภาพเศรษฐกิจที่มุ่งแข่งขันทำให้การจัดการศึกษามุ่งพัฒนาทางวิชาการเป็น สำคัญ
ในขณะที่ระบบการศึกษาไทยยังไม่สามารถพัฒนาทักษะกระบวนการคิดของผู้เรียนรวมไปถึง
การใช้เทคโนโลยีในกิจวัตรประจำวันหรือใช้ในการเรียนการสอนทำให้การปฏิสัมพันธ์ระหว่างครูกับศิษย์ลดลง
ส่งผลให้ช่องว่างทางอารมณ์
จึงก่อให้เกิดพฤติกรรมก้าวร้าวที่นับวันจะรุนแรงขึ้นจนส่งผลให้การพัฒนาเชิง
สังคมของเด็กไทยดิ่งลงเหว การสอนด้านคุณธรรม
จริยธรรมยังไม่มีคุณภาพ แนวคิดของทุนนิยมที่มุ่งแข่งขันได้แพร่ กระจายไปทั่วโลก
ส่งผลผู้ประกอบกับสถาบันการศึกษาจำนวนมากมุ่งพัฒนาความรู้ทางวิชาการ
และประเมินผลการเรียนที่ความสามารถทางวิชาการจนอาจละเลยการพัฒนาผู้เรียนให้
มีคุณธรรม จริยธรรม ส่งผลต่อคุณภาพ
นักศึกษาจำนวนมากที่ใช้ชีวิตฉันท์สามีภรรยาในสถาบันการศึกษา
มีการทะเลาะเบาะแว้งกัน สู้รบฆ่าฟันต่างสถาบัน เป็นต้น
แนวโน้มเหล่านี้ชี้ให้เห็นว่า
ในภาพรวมของประเทศไทยยังต้องการนโยบายและยุทธศาสตร์ทางการศึกษาแบบมุ่งอนาคต
ที่จะเท่าทันต่อแนวโน้มต่างๆ
ไม่เว้นแม้แต่แนวโน้มวิกฤตการณ์ด้านเด็กและเยาวชนที่นับวันดูจะรุนแรงมาก ขึ้นๆ
จนกลายเป็นกระแสเรียกร้องนโยบายและยุทธศาสตร์ทางการศึกษาที่จะไล่ทันต่อแนว
โน้มที่ว่า “นโยบายและยุทธศาสตร์ทางการศึกษาแบบมุ่งอนาคต”
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
นโยบายและยุทธศาสตร์ทางการศึกษาแบบมุ่งอนาคตที่ว่านี้
ควรมีการ “รวมพลัง” มีการออกแบบร่วมกันและจัดการร่วมกันที่ดี
มิใช่เพียงมุ่งเป้าหมายเพื่อการเรียนรู้ของเด็ก เยาวชนและพลเมืองเท่านั้น
แต่ยังหมายรวมถึงการมุ่งสร้างคนรุ่นใหม่ที่เป็นคน “อุดมความรู้
คู่ความดีงาม” และมีทักษะที่หลาก
หลายมีความสามารถในการจัดการที่ดี เพื่อเป็นเงื่อนไข สำคัญของการสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้
และการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข
ในอนาคตข้างหน้าเพื่อพัฒนาคนโดยใช้คุณธรรมเป็นพื้นฐานของกระบวนการเรียนรู้ที่เชื่อมโยง
ความร่วมมือของสถาบันครอบ ครัว ชุมชน สถาบันทางศาสนา และสถาบันการศึกษา
ตลอดจนเร่งรัดการปฏิรูปการศึกษาโดยยึดคุณธรรมนำความ รู้สร้างความตระหนัก
สำนึกในคุณค่าปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงความสมาน ฉันท์ สันติวิธี วิถีประชาธิปไตย
พัฒนาเยาวชนให้เป็นคนดี
มีความรู้ และอยู่ดีมีสุข กลุ่มเป้าหมายแรก ได้แก่ นักเรียน นิสิต นักศึกษาในสถาน
ศึกษา 15 ล้านคน เพื่อขยายผลสู่สังคม วงกว้าง
โดยใช้คุณธรรมเป็นพื้นฐานของ กระบวนการเรียนรู้
ที่เชื่อมโยงความร่วมมือของสถาบันครอบครัว ชุมชน สถาบันทางการศาสนา
และสถาบันการศึกษา ที่กล่าวมาทั้งหมดอาจเป็นการ
แก้ปัญหาการศึกษาและสังคมในระยะยาวและยั่งยืน
การปฏิรูปการศึกษาไทยได้ดำเนินมากว่า
8 ปี ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 โดยฝ่ายที่เกี่ยวข้องต่างพยายามพัฒนาและดำเนินการปฏิรูปการศึกษา
ไทยอย่างมาก ซึ่งการจะพัฒนาการศึกษาไทยจะประสบความสำเร็จได้ในสภาพยุคที่เปลี่ยน
แปลงอย่างรวดเร็วนี้ จำเป็นต้องวางแผนและดำเนินการในเชิงรุกร่วมด้วยนั่นหมายความถึงการให้ความ
สำคัญกับการคาดการณ์แนวโน้มอนาคตทาง ด้านการศึกษา
เพื่อนำมาใช้ประกอบการจัดการศึกษาไทยได้สอดคล้องสภาพการเปลี่ยนแปลง
หลีกเลี่ยงอุปสรรคปัญหา และใช้ประโยชน์สูงสุดจากแนวโน้มอนาคตที่จะมาถึง
ในศตวรรษที่
21
ถือเป็นยุคแห่งเทคโนโลยีสารสนเทศ
เราไม่อาจปฏิเสธได้ว่าเด็กและเยาวชนยุคนี้เกือบทุกประเทศทั่วโลกรวมถึงเด็กไทยล้วนมีทักษะและความสามารถในการเรียนรู้ที่จะใช้เทคโนโลยีได้อย่างรวดเร็ว
คล่องแคล่ว ทั้งคอมพิวเตอร์ อินเทอร์เน็ต แท็บเล็ต โทรศัพท์มือถือหลากหลายยี่ห้อ โดยเฉพาะอย่างยิ่งติดต่อการสื่อสารบนเครือข่ายสังคมออนไลน์
แต่เมื่อหันกลับมามองคุณภาพการศึกษาของไทยที่มีการสวนกระแสกับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของสังคมโลกยุคข้อมูลข่าวสาร
ถ้าทบทวนดูผลการจัดอันดับการศึกษาของไทยจะเห็นได้ว่าอยู่ในอันดับที่ไม่น่าพึงพอใจมากนัก
มีทั้งอันดับต่ำกว่าเดิม ต่ำกว่าประเทศเพื่อนบ้าน เช่น การจัด
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
อันดับประเทศที่มีพัฒนาการศึกษาทางการศึกษาของบริษัทยักษ์ใหญ่ด้านการจัดอันดับการศึกษาเพียร์สัน
ของสหรัฐอเมริกา เมื่อปี 2555 พบว่าประเทศไทยอยู่อันดับที่ 37 จาก 40 ประเทศ โดยการศึกษาในระดับอุดมศึกษาอยู่อันดับ 8 ของอาเซียนตามหลังฟิลิปปินส์และกัมพูชา
ส่วนการศึกษาขั้นพื้นฐานอยู่ในลำดับ 6 ของอาเซียนตามหลังเวียดนาม
ส่วนผลประเมิน PISA ที่มีการสุ่มเพื่อประเมินนักเรียนชั้น
ม.3 ต้องการสำรวจว่าเยาวชนที่อยู่ในวัยจบการศึกษาภาคบังคับ
มีศักยภาพที่จะใช้ความรู้และทักษะที่เรียนไปในชีวิตจริงในอนาคตได้ดีเพียงใด
ซึ่งไม่ได้ประเมินความรู้ตามหลักสูตรในโรงเรียน
แต่เน้นประเมินความรู้และทักษะที่จำเป็นสำหรับการเรียนรู้ตลอดชีวิต
ประเทศไทยเข้าร่วมโครงการ PISA ตั้งแต่ปี ค.ศ.2000 โดยมีการประเมินทุก 3 ปี
ซึ่งการประเมินแต่ละครั้งจะให้ความสำคัญกับวิชาที่แตกต่างกัน แต่ให้น้ำหนักด้านใดด้านหนึ่งเป็นหลัก
และอีก 2 วิชาเป็นรอง พบว่า นักเรียนไทยกลุ่มอายุ 15 ปี มีผลการประเมินต่ำกว่าค่าเฉลี่ยนานาชาติ ต่อเนื่องถึง 4 ครั้งและเนื่องจากผลการสอบ PISA ได้ถูกนำไปใช้เป็นเกณฑ์หนึ่งในการจัดลำดับความสามารถในการแข่งขันของประเทศ
ทำให้นานาชาติมองว่าไทยยังเป็นประเทศด้อยคุณภาพการศึกษา
โดยเฉพาะเมื่อเทียบกับประเทศเพื่อนบ้านในอาเซียน
จากผลการประเมินคุณภาพการศึกษาขั้นพื้นฐาน
หรือ National
Test (NT) ระดับชั้น ป.3 ปีการศึกษา 2555
ที่จัดสอบโดยสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.)
พบว่าคะแนนเฉลี่ยไม่ถึงครึ่งในทุกด้าน คือ ด้านภาษา คะแนนเฉลี่ย 42.94 ด้านการคำนวณ คะแนนเฉลี่ย 37.45 ส่วนด้านเหตุผล
คะแนนเฉลี่ย 45.92 ส่วนผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติขั้นพื้นฐาน
(O-NET) ปีการศึกษา 2555 ของนักเรียนชั้น
ม.6 จัดสอบโดยสถาบันทดสอบทางการศึกษาแห่งชาติ (สทศ.)
มีผู้เข้า
สอบประมาณ
400,000
คน โดยมีคะแนนเฉลี่ยไม่ถึงครึ่งเกือบทุกวิชาเช่นกัน คือ ภาษาไทย 47.19
คะแนน สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 36.27 คะแนน
ภาษาอังกฤษ 22.13 คะแนน คณิตศาสตร์ 22.73 คะแนน วิทยาศาสตร์ 33.10 คะแนน สุขศึกษาและพลศึกษา 53.70
คะแนน ศิลปะ 32.73 คะแนน
การงานอาชีพและเทคโนโลยี 45.76 คะแนน
จากผลการจัดอันดับและผลการประเมินต่าง
ๆ ทั้งหน่วยงานภายในประเทศและระดับนานาชาติที่ผ่านมาล้วนบ่งชี้ให้เห็นถึงแนวโน้มที่จะลดลงอย่างเห็นได้ชัดเจน
เหล่านี้ช่วยสะท้อนให้เห็นถึงต้นตอของปัญหาที่จำเป็นต้องมีการหาแนวทางแก้ไขอย่างเร่งด่วนเพื่อป้องกันวิกฤติการศึกษาของประเทศ
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
รัฐบาลได้มองเห็นปัญหาการศึกษาไทยที่เรื้อรังมายาวนาน
โดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ นายพงศ์เทพ เทพกาญจนา
มองว่าในอดีตที่ผ่านมาเด็กไทยเรียนมากแต่รู้น้อย
ดังนั้นจึงจำเป็นต้องปฏิรูปหลักสูตร
ปรับกระบวนการเรียนการสอนที่จะนำไปสู่การยกระดับคุณภาพการศึกษาอย่างจริงจัง
โดยให้สอนน้อยแต่เด็กเรียนรู้มาก จึงมุ่งเน้นให้การปฏิรูปหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานเกิดประโยชน์สูงสุดกับเด็กเป็นสำคัญ
โดยมีการแต่งตั้งคณะกรรมการขึ้น 2 คณะ คือ
คณะที่ 1 กำหนดวิสัยทัศน์การปฏิรูปหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานที่มีรมว.ศธ.เป็นประธาน
และมีผู้ทรงคุณวุฒิมาจากทุกภาคส่วนเป็นกรรมการ
คณะที่ 2 มี ศาสตราจารย์ ดร.ภาวิช ทองโรจน์ เป็นประธาน
และมีคณะกรรมการออกแบบยกร่างหลักสูตร-ตำราเรียนแห่งชาติ
ซึ่งช่วงที่ผ่านมาคณะกรรมการได้มีการประชุมยกร่างหลักสูตรใหม่เพื่อเป็นพิมพ์เขียวโดยกำหนดกรอบเวลาไว้เพียง
6
เดือน โดยมีมติให้ยกเลิก 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้ตามหลักสูตรเดิม
และยกร่างโครงสร้างใหม่เป็น 6 กลุ่มสาระ คือ
กลุ่มที่ 1
กลุ่มสาระภาษาและวัฒนธรรม (Language and Culture)
กลุ่มที่ 2 กลุ่มสาระเรียนรู้ STEM (วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วิศวกร และคณิตศาสตร์)
กลุ่มที่ 3 กลุ่ม การดำรงชีวิตและโลกของงาน (Work Life)
กลุ่มที่ 4 กลุ่มทักษะสื่อและการสื่อสาร (Media Skill
and Communication)
กลุ่มที่ 5 กลุ่มสังคมและมนุษยศาสตร์ (Society and
Humanity)
กลุ่มที่ 6
กลุ่มอาเซียน ภูมิภาคและโลก (Asean Region and World)
ทั้งนี้ให้มีเวลาเรียนไม่เกิน 800 ชั่วโมงต่อปี โดยให้เพิ่มกระบวนการเรียนรู้ผ่านโครงงานทุกระดับชั้น
เน้นกระบวนการประชาธิปไตยและคุณธรรม จริยธรรมเพิ่มมากขึ้น
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
ภาพที่
1.1 กลุ่มสาระการเรียนรู้ 6 กลุ่มสาระ
ทั้งนี้ หลักสูตรใหม่มุ่งหวังให้
หลักสูตรได้พัฒนาผู้เรียนใน 12
ประเด็นต่อไปนี้
1) มีทักษะในการเรียนรู้ ใฝ่รู้ ใฝ่เรียน สามารถหาความรู้ใหม่ได้ตลอดชีวิต
2) มีกระบวนการคิดแบบวิเคราะห์
3) มีความคิด มีความสามารถในการสร้างสรรค์
4) มีความสามารถในการเผชิญหน้าปัญหา หาแนวทางและดำเนินการแก้ไขปัญหา
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
5) มีความสามารถในการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศประกอบการดำรงชีวิตในยุคใหม่
6) มีความสามารถในการำงานร่วมกับผู้อื่น
7) มีความสามารถในการสื่อสาร ถ่ายทอดความคิด ความรู้ การสร้างความเข้าใจ
8) มีสำนึกรับผิดชอบทั้งต่อตนเองและสังคม
9) มีทักษะในการครองสติ เสริมสร้างจิตปัญญาและความดี
10) มีทักษะความเป็นไทยซึ่งสามารถดำรงตนอยู่ในโลกยุคใหม่
11) มีทักษะประชาธิปไตย เคารพความคิด
ความเห็นที่แตกต่างและบริหารความขัดแย้ง
12) มีทักษะในการดำรงชีวิตในโลกยุคใหม่ มีความเป็นผู้ประกอบการและการมีอาชีพที่มี
คุณภาพ
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
กิจกรรม
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
กิจกรรมที่ 1.4.1 สัมมนาหลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
จุดประสงค์
1) เพื่อศึกษาและทำความเข้าใจในความหมาย
ความสำคัญของหลักสูตร
2) เพื่อศึกษากระบวนการพัฒนาหลักสูตร
3) ฝึกการวิเคราะห์ความสอดคล้องของวิสัยทัศน์ หลักการ
จุดประสงค์ตลอดจนองค์ประกอบอื่นๆของหลักสูตร
4) เพื่อวิเคราะห์มาตรฐาน ตัวชี้วัดและสาระของหลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษาตลอดจนปัญหาการใช้หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
5) นำเสนอผลการวิเคราะห์มาตรฐาน ตัวชี้วัดและสาระของหลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษาตลอดจนปัญหาการใช้หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
ขั้นตอนการทำกิจกรรม
1) นักศึกษาฟังบรรยายนำเรื่องจากวิทยากร
2) นักศึกษาเข้ากลุ่มเพื่อร่วมกันศึกษา อภิปราย และสรุปในหัวข้อต่อไปนี้
2.1)
ปัญหาและอุปสรรค์ในการใช้หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
2.2)
การพัฒนาหลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา 2556
2.3)
มาตรฐาน ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
2.4)
ตัวแทนกลุ่มนำเสนอผลการสัมมนากลุ่มย่อย
2.5)
นักศึกษาสรุปผลการสัมมนาเพื่อนำไปเผยแพร่ใน Blog ของตัวเอง
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
แบบทดสอบ
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
|
แบบทดสอบชุดที่ 1 หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
|
คะแนนที่ได้
|
ผู้สอน : ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. เครือศรี
วิเศษสุวรรณภูมิ
|
|
นักศึกษา :
|
คำชี้แจง ข้อสอบทั้งหมดมี 4
ข้อ คะแนนเต็ม 20 คะแนน
คำสั่ง ให้นักศึกษาตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง สมบูรณ์
1. ระบุความหมายของคำว่า -หลักสูตร- (5 คะแนน)
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. –หลักสูตร-
มีความสำคัญอย่างบ้าง (5 คะแนน)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
3. เพราะเหตุใดจึงต้องมีการพัฒนาหลักสูตร ( 5 คะแนน)
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4. อธิบายขั้นตอนการพัฒนาหลักสูตรมาพอสังเขป
( 5 คะแนน)
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
|
แบบทดสอบชุดที่ 2 หลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา
|
คะแนนที่ได้
|
ผู้สอน : ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. เครือศรี
วิเศษสุวรรณภูมิ
|
|
นักศึกษา :
|
คำชี้แจง ข้อสอบทั้งหมดมี 2 ข้อ
คะแนนเต็ม 20 คะแนน
คำสั่ง ให้นักศึกษาตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง สมบูรณ์
1. ระบุข้อบกพร่องของหลักสูตรวิทยาศาสตร์ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช 2551 ( 10 คะแนน)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
2. อธิบายความสอดคล้องของมาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัดและ
สาระของหลักสูตรวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษาฉบับปรับปรุงใหม่พุทะศักราช 2556 ( 10
คะแนน)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
เอกสารคำสอนรายวิชา
266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
1.5
บรรณานุกรมและแหล่งเรียนรู้หลัก
เอกสารคำสอนรายวิชา 266-211 วิทยาศาสตร์สำหรับครูประถมศึกษา
1
|
เอกสารอ้างอิง
เอกสารประกอบการเรียนการสอน
วิชาหลักสูตรและการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน บทที่ 2
เรื่องการสร้างและการพัฒนาหลักสูตร
http://members.thai.net/thaitap/ac/
http://members.thai.net/thaitap/ac/
ศึกษาธิการ.พิมพครั้งที่
2. กรุงเทพฯ : องคการรับสงสินคาและพัสด. ุ
ไชยรัตนปราณ. (2545). ี การพัฒนาหลักสูตรใหสอดคลองกับสภาพและความตองการของทองถิ่น
ปริญญานิพนธกศ.ด.
(การวิจัยและพัฒนาหลักสูตร). กรุงเทพฯ : บัณฑิตวิทยาลัย
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
ถายเอกสาร.
ทองพันธนาสมบัติ. (2546). การพัฒนาหลักสูตรทองถิ่นกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและ
เทคโนโลยี(งานประดิษฐ)
เรื่องการสานกระติบขาวจากกก : กรณีศึกษาโรงเรียนสําราญ-